Caritas Drohobycz (Ukraina)

Śladami zapomnianych historii

3.09-09.2007, Drohobycz (Ukraina)

Projekt prac remontowych na cmentarzu w Drohobyczu, na którym pochowani są Polacy, Niemcy, Austriacy i Ukraińcy. W obozie uczestniczyło trzynaścioro wolontariuszy z Polski i Ukrainy. Dodatkowo w pracach pomagało trzydzieści osób z Centrum Wolontariatu Caritas. W ramach projektu odnowiono jedną z cmentarnych alei wraz z pomnikami, które odkopywano, podnoszono z ziemi, czyszczono, konserwowano i ustawiano. Uczestnicy zorganizowali też wieczory: polski, żydowski i ukraiński, zwiedzili Lwów i twierdzę Tustań w Karpatach. Celem spotkań i wyjazdów było poznanie złożoności historycznej i wielokulturowych tradycji regionu. Trwałym efektem prac jest folder o obozie przygotowany w dwóch wersjach językowych.

Fundusz Dobroczynny „CARITAS SDD UGKC” jest jedną z jedenastu organizacji zrzeszonych w CARITAS Ukrainy. Jako samodzielna jednostka działa od 2000 roku. Swoim zasięgiem obejmuje sześć powiatów południowo-zachodniej części województwa lwowskiego. Celem działalności Caritas jest niesienie pomocy osobom znajdującym się w sytuacjach kryzysowych, przeciwdziałanie biedzie i patologiom społecznym, a także walka z kryzysem społecznym na Ukrainie. Organizacja sprzyja budowie społeczeństwa obywatelskiego i eurointegracji Ukrainy. W ramach Caritas działają: Centrum Wolontariatu (122 wolontariuszy), Socjalne Centra dla sierot, dzieci z rodzin dysfunkcyjnych i dzieci niepełnosprawnych, Centrum Konsultacyjne dla kobiet będących ofiarami przemocy i handlu ludźmi, centrum rehabilitacji uzależnień, punkt konsultacyjny dla kończących karę więźniów i punkt dystrybucji humanitarnej.

Miasto wielu kultur

Caristas ma swoją siedzibę w Drohobyczu, który, gdzie przez wieki przenikały się kultury ukraińska, polska, żydowska i autsriacka. Z miastem związany był nie tylko Bruno Schultz, ale także aktorka Elisabeth Berger, Artur Grottger, czy Kazimierz Wierzyński. Organizacja również posiada pewne doświadczenie w ochronie i upowszechnianiu dziedzictwa kulturowego. Podczas organizowanych przez CARITAS letnich, międzynarodowych obozów wolontariatu, wolontariusze z Polski, Ukrainy, USA i Francji zajmowali się gromadzeniem informacji o kulturze bojkiwskiej oraz historii i tradycjach wschodniej części Karpat.

Cmentarze znikają z pamięci

Tegoroczny projekt dotyczył starego cmentarza przy ulicy Truskawieckiej w Drohobyczu, na którym znajdują się groby polskie, ukraińskie i austriackie. Pochowano tutaj między innymi przedstawicieli drohobyckich elit i osoby zasłużone dla historii miasta. Niektóre z nagrobków stanowią małe dzieła sztuki, a lektura umieszczonych na tablicach napisów to wspaniała lekcja historii miasta i całego regionu. Chociaż nekropolia jest dowodem wielokulturowości Drohobycza, od wielu dziesięcioleci stopniowo popada w ruinę. W grudniu 2006 roku grupa wandali zdewastowała nagrobki, rozbijając rzeźby i kamienne płyty z napisami. Połamano między innymi krzyż z rodzinnego grobu przedwojennego prezydenta Drohobycza Rajmunda Jarosza i rozbito, prawie stuletnią tablicę z grobowca rodziny Niewiadomskich.

Rekonstrukcja przeszłości

Prace obozowe były próbą ochrony cmentarnych mogił. Uczestnicy pochodzili z Polski i Ukrainy. W projekcie nie uczestniczyła młodzież z Niemiec. Organizacja, która początkowo miał ich zrekrutować, w ostatniej chwili wycofała się z projektu. Wolontariusze odnowili cmentarną alejkę, na której znajdują się 22 groby. Zrujnowane pomniki odkopywano, niektóre podnoszono z ziemi, a następnie czyszczono, konserwowano i ustawiano. Podczas obozu zorganizowano wieczory tematyczne: polski, ukraiński i żydowski. Spotkania przybliżyły wolontariuszom kultury i narodowości, które kiedyś współistniały na terenie Drohobycza. Uczestnicy odwiedzili też Lwów i Twierdzę Tusań w Karpatach. Wyjazdy miały uświadomić dawne bogactwo wielokulturowości regionu. Przy okazji prac, wolontariusze zbierali też informacje o osobach pochowanych na cmentarzu. Dodatkową próbą przywrócenia pamięci o przeszłości miały być prace w archiwach cerkiewnych, kościelnych i świeckich. Jednak wywiezienie większości zniorów do Lwowa i Przemyśla zmusiło organizatorów do rezygnacji z prac. Grupa odwiedziła za to instytucje kultury i spotkała się z uczniami drohobyckich szkoł.

Szacunek dla historii

Dzięki wspólnej pracy Wolontariusze nauczyli się szacunku dla historii. Poznali też dzisiejszych mieszkańców miasta. Praca na cmentarzu uświadomiła istotę, sens i potrzebę dbania o nekropolie. Także mieszkańcy zrozumieli, że należy dbać o przeszłość i odczuli korzyści wynikające z odnowienia części cmentarza. Wcześniej było to miejsce zapomniane, a aleja, nad którą pracowali uczestnicy obozu była zaniedbana i pozostawiona sama sobie. Pomniki porastał mech, a spacer uniemożliwiały kamienie i ziemia, którą zasypane były stare nagrobki. Po zakończeniu projektu cmentarz zaczęli odwiedzać nie tylko ukraińscy wolontariusze, którzy wraz z rodzinami lub przyjaciółmi często przychodzą na cmentarz. Po zakończeniu prac nekropolię odwiedza znacznie więcej osób, a zainteresowanie tym miejscem znacznie wzrosło. Wolontariusze przypomnieli mieszkańcom Drohobycza skrawek historii, który został zapomniany. Dowodem na duży wkład wolontariuszy w życie lokalnej społeczności, jest podziękowanie otrzymane od mera miasta.

Przyjaźnie zostają

W październiku w Katowicach odbyło się spotkanie uczestników obozu, a z okazji Święta Zmarłych, wolontariusze wspólnie udali się na cmentarz, gdzie zapalili znicze i odmówili modlitwę z trzech językach. Kolejne spotkanie zaplanowano na Nowy Rok. Pozytywne efekty pracy skłaniają Caritas do realizowania podobnych projektów w przyszłości. Poczynione zostaną starania, aby projekt, przy znalezieniu źródeł finansowania, był kontynuowany od wiosny 2008 roku.